Alfred Józef Potocki

---

Życiorys

Alfred Józef Potocki do dziewiętnastego roku życia spędzał czas w ściśle związaną z rodziną atmosferze, wychowując się u boku kuzyna, Adama Potockiego. Ich edukacja odbywała się w Łańcucie, Krakowie oraz Krzeszowicach. Prowadził ich guwerner, Adam Kłodziński. Poziom kierunkowego kształcenia Alfreda poszerzył się w Wiedniu, gdzie zaczął studiować prawo, równocześnie uczestnicząc w wykładach na politechnice. W tym okresie intensywnie angażował się w życie towarzyskie, co przyczyniło się do jego znaczącej pozycji na dworze habsburskim, zwłaszcza dzięki licznym koneksjom rodzinnym oraz pokaźnemu majątkowi.

W 1844 roku, kiedy to otrzymał tytuł szambelana, rozpoczął pracę jako attaché w austriackiej ambasadzie w Londynie, gdzie na czoło wysunął się jego szwagier, Maurycy Dietrichstein. Czas spędzony w Anglii wpłynął na rozwój jego zainteresowań, czyniąc z niego zapalonego anglomana.

Wiosną 1848 roku, po powrocie z Londynu, postanowił zorganizować w Łańcucie oddział Gwardii Narodowej, którym skutecznie dowodził w roli kapitana. W grudniu tego samego roku, po rezygnacji Jerzego Lubomirskiego, uzyskał mandat do parlamentu austriackiego w Kromieryżu, gdzie związał się ze „Stowarzyszeniem”. Po namiętnych wydarzeniach Wiosny Ludów skoncentrował się na sprawach rodzinnych i dotyczących majątku. W 1851 roku zawarł związek małżeński z Marią Sanguszką, co wzbogaciło jego portfolio posiadłości w zaborze rosyjskim, w tym majątek w Antonińskim oraz Szepetowieckim na Wołyniu, a także Kleszewskich na Mazowszu.

Od tego momentu poświęcił się gospodarowaniu w tych dobrach, spędzając lata 1851–1859 zarówno w Antoninach, jak i Warszawie, z częstymi wizytami w Sankt Petersburgu. W 1859 roku osiedlił się na stałe z żoną w Łańcucie, a dwa lata później przejął ordynację po swoim ojcu. W latach 1830–1831 zainwestował w ziemie leżajskie, nabywając dobra kamerlane od hrabiego Wojciecha Miera, gdzie zainicjował działalność przemysłową, zarządzając m.in. trzema gorzelniami, browarem, młynami oraz tartakami. Zlecił także budowę pałacu Potockich we Lwowie. Dzięki owym nabytym zasobom i majątkowi żony stał się jednym z najbogatszych ludzi na polskich ziemiach.

Wzorowo zarządzał nie tylko ordynacją, ale także innymi dóbrami galicyjskimi, będąc jednym z pionierów przemysłu rolniczego w Galicji. Jego majątek w Łańcucie obejmował cukrownię, fabrykę rosolisów, garbarnie, a także przedsięwzięcia melioracyjne. Alfred był także aktywnym hodowcą koni w Kurowicach, regularnie biorąc udział w krajowych jak i wiedeńskich wystawach rolniczych. Od 1852 roku przewodniczył Galicyjskiemu Towarzystwu Chowu Koni oraz był aktywnym członkiem Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego, a w 1867 roku przystąpił do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” we Lwowie.

Również w zaborze rosyjskim wspierał edukację, fundując szkołę rolniczą w Czernichowie oraz dwa stypendia dla uczniów. Jego zaangażowanie w rozwój kultury przejawiało się w dbałości o bibliotekę ordynacką w Łańcucie oraz gromadzenie rzadkich wydań zielników i bogato ilustrowanych książek z XVI-XIX wieku w Julinie. Z przekonania był konserwatystą, monarchistą oraz klerykałem. Był inicjatorem adresu galicyjskiej szlachty do cesarza Franciszka Józefa w 1851 roku z postulatami reform, a w 1858 roku opublikował adres z okazji urodzin arcyksięcia Rudolfa, deklarując lojalność wobec Habsburgów.

Po rezygnacji ojca, 18 kwietnia 1861 roku został dziedzicznym członkiem austriackiej Rady Panów, gdzie dołączył do stronnictwa prawicy. Był również przeciwnikiem powstania styczniowego a w czasach walk o autonomię Galicji, wsparł Adama Potockiego. Sprawował także mandat poselski do Sejmu Krajowego Galicji w kolejnych kadencjach. W latach 1870-1871 pełnił funkcję ministra rolnictwa oraz prezesa rządu austriackiego, lecz zrezygnował z powodów politycznych.

Pełniąc rolę namiestnika Galicji w latach 1875-1883, zyskał zaufanie cesarza, który obdarzył go wysokim stanowiskiem. Po zakończeniu kariery politycznej, Pan Alfred Potocki zamieszkał w Łańcucie, gdzie z pewnym dystansem obserwował wydarzenia polityczne. Jego osobowość, mimo braku wybitnych zdolności intelektualnych, przyciągała uwagę. Posiadał cechy, takie jak taktowność, prawość i wrodzona dobroć, co sprawiło, że był szanowany i uważany za wzór honoru. Jego wygląd, wysoki, szczupły i przystojny mężczyzna, zwracał uwagę elegancją i arystokratycznym wdziękiem.

Ostatnie chwile życia Alfreda Potockiego przypadły na 5 czerwca 1889 roku, kiedy to został pochowany w rodzinnym grobowcu w Łańcucie.

Odznaczenia i wyróżnienia

W roku 1875, Alfred Józef Potocki otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Leżajska z powodu objęcia stanowiska namiestnika Galicji. Był także szambelanem austriackim od roku 1881.

Potocki cieszył się licznymi odznaczeniami. Wśród nich znajdował się Order Złotego Runa, który otrzymał 15 sierpnia 1869, przyznany przez cesarza Franciszka Józefa. Dodatkowo, został uhonorowany Wielkim Krzyżem Orderu Świętego Stefana w roku 1883 oraz Orderem Korony Żelaznej I klasy, który otrzymał 15 maja 1869. Warto również wspomnieć o hiszpańskim Orderze Karola III.

Rodzina

Alfred Józef Potocki urodził się w znanej polskiej rodzinie arystokratycznej, będąc dzieckiem I ordynata łańcuckiego Alfreda (1786–1862) oraz Józefy z Czartoryskich. Miał brata, Artura (1816–1834), a także kilka sióstr: Ewę Józefinę (1818–1895), która została żoną Franza księcia Liechtenstein (1802–1887), oraz Marię (1819–1822) i Zofię Ewę (1820–1892), która wyszła za mąż za Maurycego Jana von Dietrichstein-Proskau-Leslie (1801–1852).

Jego żoną była Maria Klementyna z Sanguszków. Para ta miała dwóch synów: Romana Alfreda (1851–1915) oraz Józefa Mikołaja (1862–1922). Oprócz tego, doczekali się również dwóch córek: Julii (1854–1921), żony Władysława Michała Branickiego (1848–1914), i Klementyny (1856–1921), która wyszła za Jana Antoniego Tyszkiewicza (1852–1901).

---

Oceń: Alfred Józef Potocki

---