Czesław Jan Bojarski, urodzony 10 października 1912 roku w Łańcucie, to postać o bogatej historii. Zmarł 2 maja 2003 roku w Saint-Sauveur, pozostawiając po sobie złożony obraz przeszłości.
Był on nie tylko inżynierem i wynalazcą, ale także osobą związaną z kontrowersyjnymi działaniami, jako fałszerz pieniędzy. Jego życie obfituje w wydarzenia, które z pewnością zasługują na uwagę i szczegółowe opracowanie.
Życiorys
Młodość i II wojna światowa
Czesław Bojarski przyszedł na świat 10 października 1912 roku w pięknym Łańcucie. Po ukończeniu studiów z zakresu inżynierii budownictwa na Politechnice Lwowskiej, zdobył również dyplom architekta na Politechnice Gdańskiej w 1939 roku. Jego losy podczas II wojny światowej są częściowo owiane tajemnicą. Zgodnie z jedną z wersji, uciekł na Węgry, jednak w innej czytamy, że wydostał się z transportu robotników przymusowych, przedzierając się do Francji, gdzie wstąpił w szeregi Polskich Sił Zbrojnych. Po kapitulacji Francji, zamiast emigrować do Wielkiej Brytanii, osiedlił się w Vic-sur-Cère. Tam, pomimo trudności, pracował dorywczo i miał czas na rozwijanie swoich pomysłów, w tym modelu obrotowego fotela wykonanego z drewna oraz korka. Niestety, żaden z jego wynalazków nie przyniósł mu zauważalnych zysków finansowych.
Przedsiębiorca
W 1945 roku Bojarski zdecydował się na przenosiny do Paryża, jednak okres powojennego kryzysu nie sprzyjał mu w poszukiwaniu stałej pracy. Jego ograniczona znajomość języka francuskiego sprawiała, że trudności ze znalezieniem zatrudnienia były jeszcze większe, ograniczając się głównie do pracy jako robotnik niewykwalifikowany. W ciągu tego trudnego czasu podejmował różne prace, w tym zatrudnienie w fabryce obuwia. W 1946 roku skonstruował oraz opatentował swój pierwszy model szczoteczki do zębów oraz zatyczki do pojemników. W tym okresie zrodziły się także inne innowacyjne projekty, takie jak plastikowy ołówek czy nowoczesna maszynka do golenia. W celu produkcji swoich wynalazków założył firmę Obtura, niestety, biznes szybko upadł zanim jeszcze udało mu się zdobyć patenty na wszystkie pomysły. W 1948 roku wziął ślub z Suzanne Teissedre, a ich związek przyniósł dwoje dzieci. Wówczas Bojarski żył na utrzymaniu żony.
Fałszerz
Ostatecznie Czesław Bojarski podjął decyzję o wytwarzaniu pieniędzy. Starannie przygotował się do tej działalności, od 1949 roku inwestując w fachową literaturę oraz niezbędne narzędzia. Cały proces trwał dwa lata. Pierwsze jego fałszywe banknoty były podróbkami 1000 franków, na których widniała podobizna kardynała A. Richelieu. W 1957 roku postanowił jednak zwiększyć wartość swoich podróbek, zaczynając podrabiać banknoty o nominale 5000 franków – wówczas policja oraz banki intensywnie tropiły fałszerzy poprzednich nominałów. Z pewnym wyzwaniem, zaczynając stosować nową strategię, zamiast pojedynczych banknotów wprowadzał nowe nominały podczas rodzinnym wakacji. Jakość oraz ilość jego fałszywych banknotów 5000 franków była tak wysoka, że zaczęły być postrzegane jako wynik pracy zorganizowanej grupy składającej się przynajmniej z 10 osób, które korzystały ze specjalistycznego sprzętu. Policja zaczęła rozważać, czy to możliwe, że banknoty mogły być produkowane na zlecenie wrogiego państwa.
Wpadka i kara
Przez ponad 15 lat Bojarski pozostał poza zasięgiem prawa. Jego działaność zakończyła się, gdy policja wpadła na jego trop dzięki Antoniemu Dowgierdowi, który został jego wspólnikiem w rozprowadzaniu fałszywych banknotów. Wiosną 1963 roku Dowgierd wprowadził do interesu szwagra, który bezmyślnie dokonując kilku wpłat w tej samej placówce pocztowej zwrócił na siebie uwagę. Aresztowano go w 1964 roku w trakcie przeszukania jego mieszkania 17 stycznia tego samego roku, a po przeprowadzonym procesie w 1966 roku, otrzymał wyrok 20 lat więzienia, z czego wyszedł po 13 latach z uwagi na dobre sprawowanie. Łącznie Bojarski stworzył fałszywe banknoty o wartości około 1 miliona franków.
W 1978 roku, kiedy odbywał karę więzienia, w jego dawnym domu miał miejsce awaria hydrauliczna, która doprowadziła do odkrycia skrytki zawierającej sztabki złota oraz obligacje. Te skarby zostały zarekwirowane w celu pokrycia strat, jakie spowodował Bojarski.
Spuścizna
Fałszywe pieniądze, które wyprodukował, stały się nieocenionymi numizmatami. W swoim kraju stał się znany jako Cézanne fałszerstwa banknotów. Pisarz Dominique Raymond Poirier zyskał inspirację w jego postaciach, pisząc książkę pt. „Król fałszerzy banknotów”. Jego intrygujące życie stało się także podstawą fabuły filmu „Ogrodnik z Argenteuil”.
Przypisy
- a b Martyna Kośka: Coraz mniej podrobionych banknotów w obrocie. Takich fałszerzy jak "Napoleon" już nie ma. Grupa WP, 10.06.2018 r. [dostęp 15.06.2018 r.]
- a b c d e f g h Patryk Pleskot: Przekręt. Najwięksi kanciarze PRL-u i III RP. [dostęp 15.06.2018 r.]
- a b c d e f g h i Aleksandra Stenka. O włos... Napoleona. „ANGORA - VECTOR POLONII”. 50/2013 (61), 15.12.2013 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Marek Rudnicki (chirurg) | Jan Zeh | Andrzej Kwolek | Zbigniew Ćwiąkalski | Victor ZarnowitzOceń: Czesław Bojarski